It takes two to tango: lichaam & geest

‘Als we maar gezond zijn’, zeggen we vaak. En hiermee bedoelen we vooral fysiek: dat we niet ziek worden, pijn lijden, beperkt worden in hetgeen we willen doen. Lichaam boven geest. Het is een algemene tendens dat onze fysieke gezondheid belangrijker is dan onze mentale gezondheid. Mensen grijpen snel naar antibiotica bij een infectie en voor elke pijn weten we ondertussen welke pijnstiller we moeten slikken. We schamen ons niet om naar de dokter te gaan en na 10 minuten stappen we buiten met voorschriften en een afwezigheidbriefje voor ons werk of school.

Ook kinderen leren al heel snel hoe ze zichzelf fysiek moeten verzorgen: tandjes poetsen, handjes wassen, en van mondmaskers kijken ze al helemaal niet meer op. Kinderen leren de basishygiëne kennen, vooraleer ze kunnen lezen en schrijven.

Maar hoe zit het met ons mentaal welzijn? Is het even makkelijk te vertellen dat we mentaal ‘op’ zijn en eens een week thuis blijven, dan dat we thuisblijven met koorts? Wordt het sociaal even makkelijk aanvaard door je leidinggevende en door je collega’s? Nog steeds worden we verondersteld onze mentale problemen zelf op te lossen. Het zit tenslotte in ‘je hoofd’. (Als je je been breekt zit het tenslotte ook in ‘je been’, rare redenering.)

En kinderen, leren zij hoe ze hun mentale welzijn kunnen bewaken? Hoe ze hun gevoelens kunnen verwoorden en hun grenzen aangeven? Wanneer ze over iets mogen/moeten praten? Wat ze kunnen doen om hun blij gevoel vanbinnen te voeden? We vinden het alleszins moeilijk om ons er iets bij voor te stellen, hoe we een dagelijkse hygiëne kunnen aanleren voor ons mentaal welbevinden. Laat staan hoe we uitleggen aan kinderen.

Hoe komt het eigenlijk dat we zo veel meer zorg dragen voor ons lichaam dan voor onze geest?

Eigenlijk is het een historisch iets. Pakweg 100 jaar geleden hebben we onze levensverwachting enorm verhoogd door meer te letten op onze persoonlijke hygiëne. De geneeskunde heeft grote sprongen gemaakt en onze levensduur werd een belangrijke maatstaf voor een kwalitatief leven.

Ondertussen hebben wetenschappelijke studies ook aangetoond dat een goede mentale gezondheid leidt tot minder ziektes en een langer leven. Maar hoe we onze mentale gezondheid moeten verzorgen blijft iets dat minder concreet is, en minder gebed is in onze dagelijkse routine.

Stel je voor te leven in een wereld waarin iedereen psychisch gezonder was, met minder eenzaamheid en depressie? Waarin mensen kunnen omgaan met falen, een grotere veerkracht hebben en een beter gevoel over zichzelf? Een wereld met gelukkigere mensen? Zou dat onze levenskwaliteit niet drastisch veranderen?

Ik geef jullie graag wat inspiratie.

Hoe zorgen we voor een emotionele basishygiëne?

1. Besteed aandacht aan je emotionele pijn

Wanneer we fysisch niet gezond zijn, ervaren we pijn of voelen we ons slecht. Het is een signaal van ons lichaam dat er iets fout is en dat we verder op onderzoek moeten gaan naar de oorzaak van de pijn. Emotionele pijn is moeilijker te herkennen. Maar als je gemoed, gedachten en gevoelens negatief zijn en blijven, bekijk je ze best eens van dichterbij.

TIP: Ga op tijd op zoek naar hulp om over je probleem te praten. Dat kan bij vrienden of familie zijn, maar evenzeer professioneel als je dat beter helpt.

2. Word je bewust van je reacties op falen, eenzaamheid en afwijzing

Falen kan een vreemd effect hebben op ons redeneervermogen. Het kan er toe leiden dat we ons focussen op wat we niet kunnen, waar we in mislukken, op wie we willen zijn maar niet zijn. Het wordt moeilijk ons te concentreren op wat we wél kunnen. Daardoor proberen we zelfs niet meer, omdat de overtuiging dat we iets niet kunnen, te overheersend is. We komen in een staat van hulpeloosheid, waardoor we het gevoel hebben zelf geen controle meer te hebben over het doorbreken van de negatieve spiraal.

TIP: Maak eens een lijst van factoren die je wel kan controleren als je opnieuw zou proberen. Denk bijvoorbeeld aan een betere voorbereiding, opzoekingswerk, plannen, studeren, oefenen, en hoe je dit allemaal kan verbeteren. Dit zal je kansen op slagen vergroten.

Ook eenzaamheid heeft een verstorend effect op de manier hoe we de wereld percipiëren en kan gevoelens van hulpeloosheid teweeg brengen. We focussen ons op situaties waarin we ons alleen voelen en zien niet meer helder welke initiatieven onze omgeving onderneemt om ons te betrekken bij hun leven. Zelf initiatief nemen om gezelschap op te zoeken wordt moeilijk door de schrik afgewezen te worden. En dat kan je op dat moment misschien niet aan.

TIP: Maak een tijdlijn van je leven en noteer gebeurtenissen en personen die of een positieve of een negatieve impact hebben gehad op jou. Schrijf er bij welk gevoel dat heeft teweeggebracht. Door ook de positieve gebeurtenissen naar het bewustzijn te brengen, kan het je helpen om alles in perspectief te zien.

3. Bewaak en bescherm je gevoel van eigenwaarde door zelfcompassie.

Eigenwaarde werkt als een emotioneel immuunsysteem dat je beschermt tegen emotionele pijn en het versterkt je emotionele veerkracht. Daarom is het heel belangrijk dat je de principes van zelfcompassie toepast (lees mijn vorige artikel als je hier meer over wil weten). Falen, afwijzing, mislukking of gevoelens van eenzaamheid zorgen er niet voor dat je minder waardevol bent, ookal heb je soms zelf dat gevoel.

TIP: Schrijf een brief naar jezelf alsof je naar een goede vriend(in) die zich slecht voelt zou schrijven, om de redenen dat jij je slecht voelt. Probeer die vriend(in) een beter gevoel te geven, met steun en medeleven. Lees de brief luidop voor. Luister alsof de woorden van een goede vriend zouden komen.

4. Leid je af met kleine taken als je voelt dat je een negatieve gebeurtenis steeds opnieuw afspeelt in je hoofd.

Soms is het zo dat je bepaalde gesprekken, gebeurtenissen of conflicten steeds opnieuw herhaalt in je hoofd, herkauwt, zonder dat er nieuwe inzichten komen of het probleem opgelost geraakt. Wanneer je dit vaak doet, kan het een grote psychologische impact hebben.

TIP: Een mogelijke afleiding moet maar twee minuten duren om je uit de herhaling te halen, indien ze enige concentratie vraagt (bijvoorbeeld een Sudoku, een kruiswoordraadsel, of het opsommen van de namen van je (ex-)medestudenten).

5. Zoek uit wat helpt voor jou

Niet iedereen heeft baat bij dezelfde aanpak om zich mentaal beter te voelen. Voor de ene helpt yoga, mediteren of schrijven, de ander is meer gebaat met hardlopen, boksen of in ijskoud water zwemmen.

TIP: Schrijf op van welke activiteiten je energie krijgt, en die je een goed gevoel geven nadat je ze gedaan hebt. Schrijf in een andere kolom welke activiteiten je naar beneden halen. Neem deze lijst er bij wanneer je je slecht voelt en kies voor een energiegevende activiteit. Door activiteiten te doen die je een goed gevoel geven, zal je veerkracht verhogen.

6. Tot slot

Onderneem actie wanneer je je niet goed voelt door je reacties op falen te veranderen, door je zelfwaarde te beschermen en aan zelfcompassie te doen, en door een negatieve spiraal te doorbreken. Zo genees je niet alleen je psychologische kwetsuren, maar bouw je ook emotionele veerkracht op.

TIP: Maak er een gewoonte van om regelmatig te checken hoe het met jou en je naasten gaat. Sta na een stressvolle, moeilijke of emotioneel pijnlijke gebeurtenis eventjes stil, kijk wat er vanbinnen gebeurt en voel wat jij op dat moment nodig hebt.

Het aandacht schenken aan je emotionele hygiëne kost zeker tijd en moeite, en het is niet makkelijk hier mee te starten. Maar eens je dit hebt geïntegreerd in je leven, zal je gelukkiger door het leven gaan.

Heb je hierbij hulp nodig? Dan help ik je graag verder!

Contacteer me via whatsapp/tel op 0486 95 31 40 of stuur een mail naar fran@francoacht.be.

Lees verder over mijn aanpak en hoe deze je kan verder helpen.